کمتر از یک ماه تا برگزاری یازدهمین همایش سالانه بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت باقی مانده است؛ این همایش محفلی است برای بازیگران کوچک و بزرگ صنعت مالی و بانکی کشور تا به ارائه موضوعات روز این حوزه بپردازند و دغدغه‌هایشان را به گوش رگولاتورها برسانند. حسام مقصودلو، عضو هیئت مدیره هلدینگ تفتا، بازوی فناوری و نوآوری بانک تجارت معتقد است که تخصصی بودن و تداوم یازده‌ساله همایش بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت، باعث شده که بازیگران صنعت مالی و بانکی کشور، نگاه متفاوتی به این همایش تخصصی داشته باشند.
به گزارش دبیرخانه پژوهشکده پولی و بانکی، حسام مقصودلو، عضو هیئت مدیره هلدینگ فناوری و نوآوری بانک تجارت (تفتا)، در گفت‌و‌گویی با دبیرخانه این پژوهشکده ضمن بررسی، تأثیر برگزاری این رویداد در صنعت مالی و بانکی کشور، به بررسی میزان آمادگی نظام بانکی برای گذار به زیست بوم بانکداری هوشمند؛ حکمرانی دیجیتال و نظارت فناورانه پرداخته است.
مشروح این گفت‌وگو به شرح زیر است:
آیا نظام‌های پرداخت؛ نیاز صنعت بانکی برای آشنایی با موضوعات روز بانکداری را تامین میکند؟
** با توجه به تأثیر این همایش در صنعت، توجه ویژه بازیگران و طرح و ارائه موضوعات خاص و منحصر حوزه بانکی در این رویداد، بالطبع یکی از نتایج تأثیر این همایش بر روی بازیگران و صنعت مالی و بانکی است. این که محورهای رویداد به‌گونه‌ای انتخاب شود که تقریباً روندهای مهم یک سال اخیر صنعت بانکداری را پوشش دهد، در افزایش آگاهی بازیگران در هر لایه و سطحی و نیز توسعه اکوسیستم مالی کشور مؤثر است. از سویی دیگر، بخش‌های مختلفی که برای این رویداد در نظر گرفته شده است مثل جشنواره دکتر نوربخش باعث ایجاد پویایی و رقابت در بین ارائه‌دهندگان خدمات مالی در کشور خواهد شد که شاید بتوان آن را یکی دیگر از نتایج این رویداد و انتخاب موضوعات آن دانست.
همایش سالانه بانکداری نوین و نظام‌های پرداخت، نیاز صنعت بانکی کشور برای آشنایی با موضوعات روز بانکداری و ایجاد هم‌افزایی بین اثرگذاران صنعت بانکداری در کشور است.
همین که در این رویداد، رگولاتور در کنار بازیگران می‌نشیند و چالش‌ها و دغدغه‌های آنها را در قالب سخنرانی، ارائه مقاله یا برگزاری کارگاه می‌شنود، اتفاق مهم و قابل تقدیری است. اما در خصوص صنعت پرداخت، این موضوع مقداری متفاوت است. صنعت پرداخت به اتفاقی فراتر از برگزاری رویداد نیاز دارد. اینکه ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت با موضوعات خاص این حوزه آشنا شوند، خوب است ولی کافی نیست. یکی از چالش‌های اصلی حوزه پرداخت، عدم تغییر مدل کسب‌وکار ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت است که شاید متأثر از قوانین و تصمیمات بانک مرکزی و شاپرک باشد و باعث شده این بخش از صنعت مالی کشور نتواند رشد مناسبی داشته باشد یا هم‌پا با روندهای جهانی جلو بیاید. به نظر من در بخش پرداخت باید این تغییر دیدگاه را در رگولاتور ایجاد کرد. پژوهشکده پولی و بانکی به عنوان قطب علمی و پژوهشی وابسته به بانک مرکزی و متولی برگزاری این رویداد، باید این افزایش سطح آگاهی را در برنامه‌های آتی خود قرار دهد. باید نتیجه این‌گونه رویدادها را در قوانین و سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی، حداقل در بخش نظام‌های پرداخت ببینیم.
موضوعات مهمی در صنعت بانکداری هست و همایش بانکداری نوین تاکنون در ۱۰ همایش قبلی به برخی از آنها پرداخته است؛ آیا از همایش سال گذشته موضوع یا موضوعاتی بی‌پاسخ مانده است که قابل طرح باشد؟
** موضوع اصلی دهمین همایش نظام‌های پرداخت، گذار به بانکداری هوشمند بود و یکی از سؤالات بی‌پاسخ آن همایش این بود که «نظام بانکی در ایران چقدر آمادگی گذار به بانکداری هوشمند را دارد؟» حالا باگذشت یک سال میتوان گفت:«از نگاه ارائه‌دهندگان سرویس، این آمادگی تا حد قابل قبولی وجود دارد ولی کافی نیست. بانک‌ها می‌دانند که اگر می‌خواهند از بازار رقابت عقب نمانند باید به سمت بانکداری هوشمند حرکت کنند. چنانچه شاهد هستیم بانک‌ها یا زیرساخت‌های خود را متناسب با این تغییر روند، توسعه داده‌اند یا در حال تغییر آن هستند. ما هنوز برای استفاده از هوش مصنوعی آماده نیستیم و یا هنوز زمینه همکاری مناسب با سایر صنایع در قالب بانکداری تعبیه شده به صورت کامل فراهم نشده است. از نگاه فین‌تک‌ها به عنوان یکی دیگر از ارائه‌دهندگان سرویس‌های مالی و بانکی، باز شرایط بهتر است.»
اما از نظر رگولاتوری، به نظرم هنوز آمادگی لازم را برای گذار به بانکداری هوشمند نداریم. این را میتوان با نگاهی به قوانین و دستورالعمل‌هایی که بانک مرکزی در خصوص بانکداری دیجیتال و تسهیلات‌یارها در سال 1402 و دستورالعمل مسدود ساختن درگاه‌های پرداخت صرافی‌های رمزارز در چند ماه گذشته ارائه داد، ببینیم.
پیشرفت در فناوری‌های نوین و موضوعات بانکداری هوشمند باید در بانک مرکزی و ارائه‌دهندگان سرویس همزمان باشد که بتوانیم به سمت بانکداری هوشمند حرکت کنیم، اما تا رگولاتور با آنها همگام و هم‌قدم نباشد نمی‌توان به نتیجه مناسب و مطلوب رسید.
دیدگاه شما نسبت به چالش کمبود منابع انسانی در اکوسیستم چیست؟
** به‌جز موضوع رگولاتوری، اکنون یک چالش مهم دیگر هم در صنعت و اکوسیستم شاهد هستیم و آن کمبود نیروی متخصص در حوزه بانکداری هوشمند است، لذا باتوجه به وجود نیروی متخصص و خبره در کشور، نیاز نیروی انسانی بانک مرکزی و صنعت بانکداری کشور را میتوان با جذب به‌هنگام متخصصان و فارغ التحصیلان برتر دانشگاه‌ها و جوانان مستعد و توانمند مرتفع ساخت و ضمن تامین نیروی انسانی مورد نیاز، از مهاجرت این افراد نیز جلوگیری کرد.
همچنین ظهور و فراگیری هوش مصنوعی و افزایش دامنه فعالیت آن در صنایع مختلف به ویژه بانکداری، نیاز به نیروی متخصص در حوزه صنعت بانکداری نیز احساس می‌شود. حتی اگر زیرساخت‌ها و قوانین و مقررات هم در بانکداری کشور مهیا شوند، تا این نیروی خبره و متخصص نباشد، عملاً فعالیت مناسبی انجام نخواهد شد.
میزان آمادگی نظام بانکی برای گذار به بانکداری هوشمند چگونه است؟
** از سال گذشته یک‌سری اتفاق‌ها در صنعت بانکی کشور شروع شد که نمونه آن، ایجاد زیرساخت کهربا در نظام پرداخت کشور است. اینها اتفاق‌های خوب و قابل‌توجهی است و می‌تواند زیرساخت و شرایط لازم برای توسعه روش‌های پرداخت در کشور را به همراه داشته باشد. اما با همه اینها، لازم است که رگولاتور با این تغییرات فناوری و روندهای جدید در حوزه بانکی و پرداخت جلو بیاید. هنوز این همگامی رگولاتور با روندهای فناوری را نمی‌توانیم در دستورالعمل‌ها و قوانین ببینیم.
و سخن پایانی:
** در شرایطی قرار داریم که سرعت تغییر فناوری‌ها و روندها شدت گرفته است. زمانی، تغییر نسل بانکی یا صنایع دیگر، تقریباً 10 سال طول می‌کشید. اما در این دوره، تغییر نسل به دو یا سه سال کاهش پیدا کرده است. بنابراین در یکی دو سال آینده، هوش مصنوعی در هر صنعت و سرویسی وجود خواهد داشت و مهم است که ما چه از نظر زیرساختی و چه از نظر دانش و آگاهی، تا چه حد آماده پذیرش آن باشیم. جهان از حکمرانی دیجیتال گذر کرده و به حکمرانی داده محور رسیده، داده است که حرف اول و آخر را در تصمیمات و کسب‌وکارها می‌زند.